Wundheilung nach Steißbeinfistel OP

Gut geplant ist halb geheilt

So unterstützen Sie die Heilung nach Operation eines Sinus pilonidalis

Wurden Sie an einer Steißbeinfistel operiert und wissen nicht, wie Sie die Wunde richtig behandeln sollen? Das ist normal, da es viele unterschiedliche Meinungen gibt. Die Vielzahl an Ratschlägen von Ärzten, Freunden und aus dem Internet kann verwirrend sein. Unsere Checkliste zur Wundheilung zeigt Ihnen, was wirklich wichtig ist. Der Erfolg der Operation hängt in den ersten 4–6 Wochen entscheidend von der Nachsorge ab.

Manchmal läuft die Wundheilung nach einer Steißbeinfistel-OP nicht ganz so rund, wie man sich das wünscht. Das kann natürlich frustrierend sein und Fragen aufwerfen. Doch keine Sorge! Die Gründe für eine verzögerte Heilung lassen sich meist gut identifizieren – und behandeln. Verschiedene Faktoren können die Heilungsdauer verlängern, doch es gibt Lösungen! 

Glücklicherweise zählen die Wunden nach einer Steißbeinfistel-OP in der Regel nicht zu den klassischen Problemwunden. Die meisten Patienten sind jung und gesund. Häufige Störfaktoren, die in der Wundbehandlung sonst eine große Rolle spielen – wie ein schlecht eingestellter Diabetes mellitus, arterielle Verschlusskrankheit, venöse Stauungssyndrome oder Infektionen mit resistenten Keimen – treten hier kaum auf. Lediglich das Rauchen kann gelegentlich den Heilungsverlauf beeinträchtigen.

Normale postoperative Wundheilung

Durch Naht verschlossene Wunde: Primäre Wundheilung

Bei der primären Wundheilung nach einem chirurgischen Eingriff wird die Wunde direkt verschlossen – entweder genäht, geklammert oder mit speziellem Wundkleber versiegelt. Wenn Sie aus der Narkose aufwachen, ist die Wunde also bereits „dicht“. Die Heilung selbst braucht jedoch Zeit und verläuft in vier Phasen, in denen sich Empfindlichkeit und Schmerzempfinden allmählich verändern. Sie werden spüren, wie die Wunde nach und nach weniger empfindlich auf Feuchtigkeit, Reibung und Bewegung reagiert. Auch das Risiko einer Wundinfektion ist schon nach wenigen Tagen sehr gering. Hier ein Überblick, worauf Sie in den verschiedenen Phasen achten sollten. Geben Sie Ihrem Körper die nötige Zeit, damit die Wunde optimal heilen kann!

1. Koagulationsphase (Tag 1): Hier verkleben Blutplättchen und Gerinnungsfaktoren die Wunde. Das dabei entstehende Fibrin ist der körpereigene Superkleber. Antikörper und weiße Blutkörperchen sind aktiv für die Infektionsabwehr. Der Zusammenhalt wird vor allem durch die Hautfäden gewährleistet.

2. Inflammationsphase (Tag 1 – 4): Es werden Botenstoffe ausgeschüttet, die eine Gefäßerweiterung, verstärkte Durchblutung, Gefäßneubildung und das Anlocken von Bindegewebszellen (Fibroblasten) bewirken. Diese Fibroblasten sind wahre Meister in der Produktion von stabilisierenden Fasern. Die verstärkte Durchblutung ist an der rötlichen oder violetten Farbe der Narbe erkennbar.

In Phase 1 und 2 ist die mechanische Stabilität noch gering. Mechanische Belastungen sollten so gering wie möglich gehalten werden. Sport und langes Sitzen sollten vermieden werden. Die Wunde kann noch schmerzhaft und empfindlich sein. Leichte Schwellungen, Rötungen und Wärme sind in dieser Phase normal. Halten Sie die Wunde unbedingt sauber und trocken, um die Heilung optimal zu unterstützen. 

3. Proliferationsphase (Tag 5-14): Die Fibroblasten vermehren sich und bilden Prokollagen. Dieses Protein wandelt sich in Tropocollagen um und enthält größere Anteile der Aminosäuren Lysin, Glycin und Prolin. Die durch Quervernetzung dieser Proteine entstehenden Kollagenfibrillen geben der Narbe mechanische Festigkeit.

In Phase 3 konsolidiert sich die Narbe. Es bildet sich eine neue Hautschicht über der Wunde. Die Empfindlichkeit lässt nach, und die Wunde wird zunehmend weniger schmerzhaft. Ein gewisser Juckreiz kann auftreten, was ein gutes Zeichen ist – dies deutet darauf hin, dass die Haut gut heilt.

4. Kontraktionsphase (Tag 15 -): In dieser Phase befinden sich Aufbau und Abbau der Kollagenfibrillen im Gleichgewicht, und die Fasern ordnen sich neu an. Die mechanische Festigkeit der Narbe nimmt weiter zu, während sich die Farbe allmählich dem normalen Hautton angleicht. Die Narbe zieht sich zusammen und nimmt eine kompaktere Struktur an. 

Das Narbengewebe gewinnt in Phase 4 bis Ende der 4 Woche zunehmend Stabilität, und die Narbe zunehmend voll belastbar. Die Schmerzen sollten weiter abklingen, und die Wunde schließt sich endgültig. Mit der Zeit wird die Narbe blasser und glatter, also seien Sie geduldig – das Endergebnis zeigt sich oft erst nach einigen Monaten.

Wann ist was erlaubt: Heilungsdauer bei Primärheilung

  • Wunde trocken: nach 2 – 3 Tagen

  • Verband weglassen: nach 2 – 3 Tagen

  • Duschen: sofort erlaubt

  • Baden: ab 1 Woche

  • Sportliche Aktivitäten: ab 2 Wochen

  • Volle Belastbarkeit: nach 4 Wochen

Offene Wundheilung: Sekundäre Wundheilung

Bei einer Steißbeinfistel-OP wird oft die offene Wundbehandlung mit sekundärer Wundheilung gewählt. Auch hier läuft der Heilungsprozess in den bekannten Phasen ab. Entscheidend ist dabei die Granulationsphase (auch proliferative Phase genannt): In dieser Phase füllt sich die Wunde von unten nach oben mit neuem Gewebe, bevor sie sich in den späteren Phasen festigen kann.

Dabei passiert eine Menge: Neue Blutgefäße bilden sich, um das Gewebe mit Sauerstoff und Nährstoffen zu versorgen. Gleichzeitig wandern Fibroblasten, spezialisierte Zellen, in die Wunde und produzieren Kollagen – das Gerüst für neues Gewebe. So entsteht das sogenannte Granulationsgewebe, eine Mischung aus Blutgefäßen, Kollagen und anderen Bindegewebsbestandteilen, das die Wunde allmählich auffüllt. In dieser Phase ist die Wunde jederzeit mechanisch belastbar, aber der gesamte Prozess dauert etwa 2–3 Monate.

Was ist der Unterschied zur „Metzger“-Methode oder zum Pit Picking/Sinusektomie?

Der große Unterschied liegt in der Wundgröße: Bei einer herkömmlichen Steißbeinfistel-OP kann die Wunde eine beeindruckende Größe von 10 x 4 cm erreichen – Patienten berichten oft, „da hätte ein Tennisball reingepasst“. Dagegen sind die Wunden beim Pit Picking so klein, dass die Stabilität der Region erhalten bleibt und z. B. Sport von Anfang an erlaubt ist. Die offene Wundheilung kann man durch Kaltplasma– und Low-level-laser-Therapie beschleunigen.

Normale Wundheilung: Klinische Beispiele

Die folgenden klinischen Beispiele zeigen typische Verläufe einer normalen Wundheilung nach einer Steißbeinfistel-Operation im Vorher-Nachher-Vergleich. Bitte beachten Sie, dass es sich hierbei um Einzelfälle handelt, aus denen keine allgemeine Vorhersage für andere Patienten abgeleitet werden kann. Jedes Behandlungsergebnis hängt von individuellen Faktoren ab und kann nicht garantiert werden.

Wundheilung nach Pit Picking / Sinusektomie

Typ II A Fistel mit zahlreichen Pits

Typ II A Fistel, Ausdehnung und Pits rot markiert, vor geplanter Sinusektomie

Postoperativ Wunde

Operationsende, Hämostyptikum (schaumstoffartige Tamponade) weiß in in der Wunde sichtbar

Verheilt

Ausheilungszustand mit stabiler Narbe

praeoperativ mit Einzeichnung Fistel

Typ I B Fistel, Ausdehnung und Pits rot markiert, vor geplanter Sinusektomie

Unmittelbar Postoperativ

Operationsende, Hämostyptikum (schaumstoffartige Tamponade) weiß in in der Wunde sichtbar, Eversionsnaht der unteren Stelle

Anhang 0 14

Früher Ausheilungszustand mit noch empfindlicher Narbe. Deutliche Haarreduktion nach 2 x Laser. Der Wulst von der „Matratzennaht“ hat sich gut geglättet.

Verzögerte oder ausbleibende, postoperative Wundheilung

Häufige Fehlerquellen: War die Operation wirklich geeignet, um die Steißbeinfistel zu heilen?

Die Wundheilung nach einer Steißbeinfistel-Operation kann häufig aus mehreren Gründen scheitern, vor allem wenn die gewählte Operationstechnik nicht geeignet war, das Problem vollständig zu lösen.

  • Ein häufiger Fehler ist, dass lediglich der Abszess gespalten wird, die eigentliche Fistel jedoch unbehandelt bleibt.
  • Zudem kann es vorkommen, dass die Fistel nur teilweise entfernt wird, sei es aus Unkenntnis oder aufgrund operativer Schwierigkeiten, was das Risiko eines Rückfalls deutlich erhöht.
  • Auch übersehene Primärfisteln, sogenannte Pits, können dazu führen, dass sich in der alten Höhle erneut eine Fistel bildet.
  • Ein weiterer Faktor für eine unzureichende Heilung kann die Wahl eines ungeeigneten chirurgischen Verfahrens sein, das eher für die Behandlung von Dekubitalgeschwüren als für Fisteloperationen gedacht ist. Besonders Verfahren, die mit einer Mittelliniennaht arbeiten, sind problematisch, da sie die Spannung auf die Wunde erhöhen und die Heilung behindern können.

Nie tak to powinno wyglądać: Przykłady niekompletnego usunięcia przetoki

Czy przeprowadzono całkowite usunięcie przetoki kości ogonowej? Ważne jest, aby dokładnie sprawdzić cały fałd pośladkowy, aby upewnić się, że nie pozostały żadne widoczne otwory. Obecność takich otworów może być wyraźną oznaką zbliżającego się nawrotu. Jeśli podejrzewasz taką sytuację, natychmiast podejmij inicjatywę i skonsultuj się z lekarzem specjalizującym się w tej dziedzinie. 

Przykład niecałkowicie usuniętej przetoki pilonidalnej
20-letnia pacjentka, 4 operacje w ciągu 2 lat, wrastające włosy (1) i przeoczona przetoka pierwotna (2)

Niestety, nie jest to rzadkie: pomimo wielokrotnych operacji pod znieczuleniem, źródło przetoki pozostaje niezauważone. Oznacza to, że nie może się ona zagoić.

symbol zastępczy

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

symbol zastępczy

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipiscing elit. Ut elit tellus, luctus nec ullamcorper mattis, pulvinar dapibus leo.

Wie lange dauert die Heilung nach Steißbeinfistel-OP?

Nach einer Steißbeinfistel-OP steht die richtige Nachbehandlung im Vordergrund, und diese variiert je nach angewendetem Verfahren. Ob offene Wundheilung, primäre Wundnaht oder plastische Operationstechniken – jedes Verfahren löst unterschiedliche Heilungsprozesse im Körper aus. Es ist hilfreich, die physiologischen Vorgänge der Wundheilung zu verstehen, um den Heilungsverlauf besser einschätzen zu können. So wissen Sie auch, ab wann eine Verzögerung Grund zur Sorge sein könnte und wann Geduld gefragt ist.

OP Wunde heilt nicht - was tun?

Skuteczna opieka pooperacyjna i leczenie ran

  • Usunąć owłosienie wokół rany w szwie o szerokości około 2 cm poprzez golenie, krem do depilacji, woskowanie lub wyrywanie. Szczególnie ważny jest obszar 3 cm poniżej najgłębszego punktu rany, obszar, który można zobaczyć, lekko rozsuwając pośladki.
  • Ponadto, prysznic raz lub dwa razy dziennie jest niezbędny do usunięcia wydzieliny z rany i zminimalizowania obciążenia bakteryjnego. Czysta powierzchnia skóry jest siedliskiem 10 000 razy mniej bakterii i sprzyja szybszemu i bezpieczniejszemu gojeniu. Skup całą swoją uwagę na tych dwóch punktach, aby zoptymalizować proces gojenia!
  • Irygacja rany sterylnymi roztworami (fizjologiczny roztwór NaCL, środki antyseptyczne) odpowiada oficjalnym zaleceniom RKI, ale naszym zdaniem nie jest absolutnie konieczna. Procedura sinusektomii nie pozostawia słabo zdrenowanej jamy ropnia, ale w dużej mierze "czystą" jamę rany dzięki starannemu usunięciu torebki przetoki.
  • Instrukcje dotyczące właściwego oczyszczania i pielęgnacji ran
  • Stosowanie specjalnych opatrunków i bandaży na rany
  • Wskazówki dotyczące unikania infekcji
  • Usuwanie włosów

Jeśli włosy zostaną usunięte, przetoka zagoi się.

Dieta i styl życia



- Wskazówki żywieniowe wspomagające gojenie się ran (np. dieta wysokobiałkowa, witaminy) - Znaczenie wystarczającej ilości przyjmowanych płynów - Rzucenie palenia i jego wpływ na gojenie się ran

Kontrola bólu


- Zarządzanie bólem i odpowiednie środki przeciwbólowe - Alternatywne metody łagodzenia bólu (np. chłodzenie, techniki relaksacyjne)

Korekty działalności


- Zalecenia dotyczące odpoczynku fizycznego i ograniczeń ruchowych - Wskazówki dotyczące powrotu do codziennego życia i aktywności sportowej

Higiena i odzież


- Odpowiednia odzież i bielizna, aby zminimalizować tarcie i ucisk - Środki higieny w życiu codziennym, aby utrzymać ranę w czystości

Znaki ostrzegawcze i powikłania


- Rozpoznawanie oznak zakażenia rany lub innych powikłań - Kiedy należy udać się do lekarza?

Pielęgnacja blizn i aspekty kosmetyczne


- Metody zmniejszania blizn - Stosowanie maści i kremów na blizny

Wsparcie psychologiczne


- Radzenie sobie ze stresem emocjonalnym i psychologicznym po operacji - wsparcie w postaci grup samopomocy lub porad psychologicznych

Długoterminowe rokowanie i zapobieganie nawrotom


- Długoterminowe rokowanie i opcje zapobiegania nawrotom - Wskazówki dotyczące zapobiegania nawrotom przetok (np. usuwanie owłosienia w dotkniętym obszarze)

Referencje i fora pacjentów


- Wymiana doświadczeń i wskazówek z innymi osobami dotkniętymi chorobą - Dostęp do forów internetowych i grup samopomocy

Środki te można bezpiecznie pominąć

  • Antybiotyki mogą być pomocne w krótkim okresie, zwłaszcza po całkowitym zamknięciu rany. Pierwsza dawka jest zwykle podawana podczas indukcji znieczulenia, w postaci wlewu lub tabletki rano w dniu operacji. Jednak kontynuacja tego leczenia przez dłuższy czas jest kontrowersyjna wśród ekspertów. Profilaktyczne podawanie antybiotyków w celu uniknięcia infekcji rany nie powinno zazwyczaj trwać dłużej niż trzy dni.
  • Tamponady często okazują się bolesne i nieskuteczne. Po usunięciu przetoki rana jest zwykle stosunkowo czysta i nie powinna być sztucznie utrzymywana w stanie otwartym. Różni się to od leczenia ropnia, gdzie konieczne może być zapewnienie drenażu ropy przez kilka dni.
  • Usuwanie hipergranulacji, znanych również jako "dzikie mięso", za pomocą kauteryzacji (azotan srebra) lub mechanicznie przynosi efekt przeciwny do zamierzonego. Te narośla są oznaką przeszkód w gojeniu spowodowanych przez wrastające lub luźne włosy i dlatego są efektem ubocznym, a nie przyczyną problemu.

Die OP Wunde heilt nicht oder ist wieder aufgegangen?

Nie pozostawiaj gojenia się ran przypadkowi - działaj już teraz!

Plan B w przypadku zastoju w gojeniu się r any: Pomimo nietypowych wyników badań ultrasonograficznych i optymalnej opieki, może się zdarzyć, że rana się nie zagoi. Jeśli nie ma widocznego postępu w gojeniu w okresie od jednego do dwóch miesięcy, trzeba zmierzyć się z rzeczywistością: Konieczna może być dalsza operacja. Można rozważyć ponowne oczyszczenie rany lub wykonanie plastyki Karydakisa

Nie należy niepotrzebnie opóźniać decyzji o poddaniu się plastycznej operacji rekonstrukcyjnej. Opóźnienia prowadzą jedynie do straty czasu i zawiedzionych nadziei. Nie należy również nadmiernie obawiać się zabiegu. Jeśli jest on wykonywany przez doświadczonego chirurga, może być skutecznym i trwałym rozwiązaniem problemu gojenia się ran.

Sport po operacji przetoki kości ogonowej

Kiedy mogę wrócić do pracy fizycznej, ćwiczeń i seksu po operacji?

Sport to prawdziwy wzmacniacz zdrowia - nawet dla pacjentów po operacji! Koncepcja szybkiej rehabilitacji chirurgicznej opiera się właśnie na tym.

Dowiedzieliśmy się, że odpoczynek w łóżku, gips i ograniczenia żywieniowe nie są korzystne, a wręcz mogą być szkodliwe (słowo kluczowe: nieaktywna atrofia i kataboliczne stany metaboliczne).

Uprawianie sportu jest również dozwolone podczas rekonwalescencji
Sport jest zdrowy
W "metodzie Metzgera" i pit pickingu wykorzystywany jest proces wtórnego gojenia się rany, który odpowiada naturalnemu mechanizmowi gojenia się urazu, w którym rana powoli wypełnia się tkanką ziarninową, by w końcu osiągnąć poziom skóry. Następnie skóra zaczyna stopniowo narastać na ranę z obu stron w tempie około 1 mm na tydzień. Dopiero po całkowitym zamknięciu rana przestaje się sączyć. Rana nie wysycha na powietrzu. W przypadku tego typu gojenia się rany, osiągnięty postęp pozostaje stabilny przez cały czas, a odpoczynek fizyczny nie oferuje żadnych dodatkowych korzyści, ale jeśli wtórne gojenie się rany zostanie zakłócone, zwykle spowodowane przez włosy w kontekście przetok kości ogonowej, tkanka ziarninowa pozostaje niestabilna, rozrasta się poza granice rany ("dzikie ciało") i może krwawić przy najmniejszym dotknięciu. Normalnie, nawet w tym przypadku, delikatna warstwa skóry tworzy się na tej tkance. Niemniej jednak, blizna pozostaje niestabilna, niezależnie od tego, jak bardzo się o nią dbasz. Dopiero po usunięciu czynnika zakłócającego, a mianowicie włosów, może powstać mocna i pozbawiona krwawienia blizna.
Zielony = zalecane

Leczenie otwartych ran: sport dozwolony bez ograniczeń Leczenie ran zamkniętych: sport po 2 tygodniach

Które sporty są problematyczne? Które są zalecane?

Wybierając sport w celu potencjalnego odciążenia lub nadwyrężenia okolicy kości ogonowej, ważne jest rozróżnienie między aktywnościami, które mogą wywierać nacisk lub uderzenia na kość ogonową, a tymi, które tego unikają. Oto kilka wskazówek:Sporty, które mogą wywierać nacisk na kość ogonową:Jazda na rowerze: Siedzenie na ciasnym siodełku przez długi czas może wywierać nacisk na kość ogonową.Jazda konna: Ruchy i nacisk siodła podczas jazdy konnej mogą wywierać nacisk na kość ogonową.Wioślarstwo: Pozycja siedząca podczas wiosłowania może wywierać nacisk na kość ogonową, szczególnie podczas intensywnych lub długotrwałych ćwiczeń.Sporty kontaktowe: sporty takie jak piłka nożna, rugby lub sztuki walki niosą ze sobą ryzyko bezpośredniego uderzenia lub urazu kości ogonowejSporty nieproblematyczne:Pływanie: Pływanie jest ogólnie bardzo łatwe dla stawów i nie powoduje bezpośredniego obciążenia kości ogonowej.Piesze wędrówki: Piesze wędrówki lub szybki marsz to aktywność o niskim wpływie, która nie obciąża bezpośrednio kości ogonowej.Joga: Wiele ćwiczeń jogi może pomóc wzmocnić i rozciągnąć mięśnie wokół kości ogonowej bez obciążania kości ogonowej. Pilates: Podobnie jak joga, pilates może pomóc wzmocnić mięśnie rdzenia i poprawić elastyczność bez obciążania kości ogonowej. Cross-trainer: Trening cardio na cross-trainer minimalizuje obciążenie kości ogonowej i innych stawów.Fitness - trening na sprzęcie siłowym: Trening siłowy na maszynach prowadzi do selektywnego obciążenia poszczególnych grup mięśni i dlatego może być stosowany w bardzo ukierunkowany sposób. ważne jest, aby słuchać własnego ciała i unikać lub dostosowywać odpowiednie czynności w przypadku bólu lub dyskomfortu w okolicy kości ogonowej. Ogólnie rzecz biorąc, decydującym czynnikiem wydają się być siły ścinające i obciążenia cierne pod naciskiem, tj. podczas siedzenia lub leżenia.

Literatura: zatoka pilonidalna i sport

Co mówi nauka

Diao, J., Liu, J., Wang, S., Chang, M., Wang, X., Guo, B., Yu, Q., Yan, F., Su, Y., & Wang, Y. (2019). Sweat gland organoids contribute to cutaneous wound healing and sweat gland regeneration. Cell death & disease, 10(3), 238

Doll, D., Brengelmann, I., Schober, P., Ommer, A., Bosche, F., Papalois, A., Petersen, S., Wilhelm, D., Jongen, J., & Luedi, M. (2021). Rethinking the causes of pilonidal sinus disease: a matched cohort study. Scientific Reports, 11(1)

Karydakis,G.E. (1992). Easy and successful treatment of pilonidal sinus after explanation of its causative process. Aust. N. Z. J. Surg. 62, 385–389 .Kawanishi, M., Kami, K., Nishimura, Y., Minami, K., Senba, E., Umemoto, Y., Kinoshita, T., & Tajima, F. (2022). Exercise‐induced increase in M2 macrophages accelerates wound healing in young mice. Physiological Reports, 10(19)

Mutschler, W. Physiologie und Pathophysiologie der Heilung von Defektwunden. Unfallchirurg 115, 767–773 (2012). https://doi.org/10.1007/s00113-012-2208-x

Pinho, E., Soares, G., Henriques, M., & Grootveld, M. (2015). Antibacterial Activity of Textiles for Wound Treatment. The AATCC Journal of Research (AJOR), 2(5), 1Yndriago, L., & Izeta, A. (2017). Shh… Sweat gland in progress!. Experimental Dermatology, 26(6), 548-549.